Şirketiniz sağlıklı mı ? – Dr. Bertan Kaya

Kaynak : Şirketiniz sağlıklı mı? – Dr. Bertan KAYA – Dünya Gazetesi

Sevgili dostlar gelin masanızda çayınızı kahvenizi yudumlarken, bir yandan da bu yazıyı okuyarak, şirketinizi değerlendirin.

Bir insanın genel sağlığını kan tahliliyle, tansiyonla, nabızla ölçüyoruz. Şirketler için de benzer “hayati bulgular” söz konusu.

Üç başlıkta toparlanabilir: stratejik, ma­li ve operasyonel sağlık.

1. Stratejik sağlık: Yönü belli mi, gücü ye­tiyor mu?.

Stratejik olarak sağlıklı bir şirketin net ve açık bir yönü vardır. “Biz neyi başarmak is­tiyoruz?” sorusuna üç cümlede cevap vere­biliyorsa, ilk testi geçmiştir. İkinci göster­ge, stratejik tutarlılıktır: hedefler, bütçe­ler, KPI’lar, organizasyon yapısı ve kültür aynı yöne bakıyor mu? Hedefi büyüme olan ama bütçesi kısılan, inovasyon diyen ama Ar- Ge bütçesini kesen şirketler stratejik olarak çelişkilidir. Üçüncüsü, stratejik çeviklik­tir. Dış dünya değişirken karar süreçleri do­nuyorsa, stratejik sağlık bozulmuştur. Çevik şirketler, fırsatı fark edip yön değiştirebilen­lerdir.

Kendinize şu üç soruyu sorun:

1) Şirketimin yönü net mi?

2) Stratejimizle bütçemiz, iş süreçlerimiz ve insan kaynağımız aynı yönde mi?

3)Pazar değiştiğinde ne ka­dar hızlı adapte olabiliyoruz? Bu üçüne de güçlü bir “evet” cevabı veremi­yorsanız, stratejik kaslarınız zayıflamış de­mektir.

2. Mali sağlık: Kan basıncı dengede mi?

Mali sağlıkta ilk gösterge, nakit akışı­dır. Kâr açıklamak yetmez; nakit üretiyor musunuz? “Kârlı ama nakitsiz” şirketler, kalp yetmezliği yaşayan organizmalara benzer.

İkinci gösterge, borçluluk oranları ve fi­nansman kalitesi. Yüksek borç seviyesi teh­likedir ama esas risk, uzun vadeli varlıkların kısa vadeli borçlarla finanse edilmesidir.

Üçüncüsü, verimlilik oranları. Satış­ların maliyeti, personel giderlerinin sa­tışa oranı, stok devir hızı gibi göstergeler bir şirketin mali metabolizmasını yansıtır. Sağlıklı bir şirkette:

* Nakit döngüsü pozitiftir.

* Borçlar yönetilebilir düzeydedir.

* Operasyonel verimlilik yükselir.

Basit bir test: “Satışlarımız %20 düşse, kaç ay dayanabiliriz?” Cevabınız üç aydan azsa, mali kondisyon zayıf demektir.

3. Operasyonel sağlık : Nabız düzeni

Operasyonel sağlık, günlük nabızdır. Sü­reçler tanımlı mı? Hatalar tekrar ediyor mu? Veriye dayalı mı karar veriyorsunuz yoksa sezgiye mi?

Üç kritik gösterge var:

* Süreç olgunluğu: İşler kişilere mi, yok­sa sistemlere mi bağlı?

* Veri kalitesi: Kararlar güvenilir verilere mi, yoksa güvenilirliği düşük veriler ile sezgi­lerin birleşimine mi dayanıyor?

* Kültür: İnsanlar sorunları gizliyor mu, yoksa sistematik olarak çözüyor mu?

Operasyonel sağlığı bozuk bir şirkette, in­sanlar çok çalışır ama ilerleme hissi yoktur. “Koşuyoruz ama nereye gittiğimiz belli değil” sendromu yaygındır.

Hızlı sağlık taraması

1) Strateji: Nereye gittiğinizi, ne istediği­nizi ve neden istediğinizi herkes biliyor mu?

2) Finans: Nakit yaratabiliyor ve krizde dayanabiliyor musunuz?

3) Operasyon: Süreçler kişilere değil, sis­teme mi bağlı?

Bu üç sorudan biri bile “hayır” ise, bir iyi­leştirme çalışması yapma zamanı gelmiştir. Stratejik, finans ve operasyonları eşgüdüm­leyecek bir yönetim modelini uygulamak ge­rekmektedir. Ülkemizde bu alanları ayrı ayrı, birbirlerinden kopuk iyileştirme çabaları gö­rüyorum.

Şirket sağlığı da insan sağlığı gibidir: kriz­de fark edilirse geç kalınır. Rutin kontrolleri olan, erken teşhis yapabilen ve tedaviyi ge­ciktirmeyen şirketler uzun ömürlü olur. Yö­netim kurullarının gündemine her çeyrekte en az bir kez “Şirketimizin genel sağlık du­rumu” nasıl değerlendirmesini eklemelerin­de fayda var.

Kısacası, güçlü bir strateji yön, dengeli bir finansal yapı ve sistematik operasyonlar… Bunlar, bir şirketin nabzının düzenli attığını gösteren üç temel ritimdir. Geriye sadece şu soru kalır: Nabzınızın ritmini en son ne za­man dinlediniz?