Kaynak : Saban Buttanri
Bu platformda daha önce birkaç kez makarna sektörüyle ilgili bazı fikirlerimi paylaşmıştım. Ancak sektördeki son gelişmeler ışığında tekrar yazma ihtiyacı duydum. Öncelikle mevcut durumu özetlemek, ardından da bazı önerilerde bulunmak istiyorum.
Ülkemizde çok sayıda yeni makarna üretim tesisi planlama ve yapım aşamasında.
Kayseri’den Aksaray’a, Mardin’den Mersin’e, Ankara’dan Hatay’a, Samsun’dan, Düzce’ye kadar birçok bölgede yeni yatırımlar için siparişler veriliyor.
Bununla birlikte yakın geçmişte yangın geçiren büyük bir tesisin Ekim ayında tekrar devreye girecek olması, mevcut üreticilerin de yeni hatlar alarak kapasitelerini büyütmesi, sektörde “acaba çok mu hızlı büyüyoruz?” sorusunu gündeme getiriyor.
Un sektöründe geçmişte yaşanan kapasite fazlası kaynaklı sıkıntıların makarna sektöründe de yaşanmasından endişe ediliyor.
2. İhracat Artmıyor, Yerinde Sayıyor
Son 3 yıldır Türkiye’nin makarna ihracatı neredeyse sabit kaldı.
2024 yılında 1.4 milyon tonun üzerinde olan ihracatımız, 2025’in ilk 5 ayındaki TUİK verilerine göre bu yıl 1.3 milyon ton civarında kalabilir.
Bu da üretim artarken ihracatın yerinde saydığına hatta düştüğünü işaret ediyor.
3. Afrika Pazarlarında Geri Çekilme Riski
Türk firmalarının geçmişte güçlü olduğu Afrika pazarlarında, bu ülkelerde yeni makarna tesislerinin kurulmasıyla birlikte önümüzdeki iki yıl içinde pazar payı kayıpları yaşanması muhtemel.
4. Uzakdoğu’da Fırsatlar Var, Ama Katma Değer Yine Düşük
Japonya gibi ülkelerde ihracat rakamlarımız fena değil, ancak yüksek fiyatlı satışları daha çok Türkiyede’ki mukim Japon firmaları gerçekleştiriyor.
Türk firmaları Japonya teslim ürünleri hâlâ 720–850 USD/ton bandında satıyor.
Afrika gibi pazarlarda ise fiyatlar 600 USD/ton seviyesinde. Oysa sadece durum buğdayının ortalama maliyeti yaklaşık 330-350 USD/ton civarında.
Sektörel Sorunlardan Ziyade Çözümleri Konuşmalıyız
Zorluklara odaklanmak yerine, sektörümüzün İtalya gibi yüksek fiyatlı pazarlarda nasıl daha etkin yer alabileceğini konuşmak gerekiyor. İşte bu yönde bazı önerilerim:
1.Ticaret Anlaşmalarında İyileştirme Şart:
Vietnam, Filipinler gibi pazarlarda İtalya ve Avustralya sıfır vergi ile ürün satarken, Türk makarnalarına %20 gümrük vergisi uygulanıyor.
Bu da rekabetçiliğimizi ciddi şekilde düşürüyor. Hükümet düzeyinde girişimlerin artırılması gerekli.
2.AB Kotası Gözden Geçirilmeli:
Avrupa Birliği’ne olan vergisiz makarna ihracatımız hâlâ 20.000 tonla sınırlı.
Almanya tek başına yılda 400.000 tonun üzerinde makarna ithalatı yaparken, biz bu pazardan yeterli pay alamıyoruz.
Kota artışı için diplomatik girişimler kaçınılmaz.
3.Eksik Katma Değer:
Kaliteli durum buğdayımız olmasına rağmen makarnamızı yüksek katma değerle satamıyoruz.
Ambalaj, üretim kalitesi, görsel sunum, sürdürülebilirlik ve pazarlama konularında yeterli özen gösterilmiyor.
4.Gıda Fuarlarında Etkili Temsil Eksikliği:
Devlet desteklemelerine rağmen, uluslararası fuarlarda dikkat çekici ve prestijli stantlar kuramıyoruz.
Yüksek kaliteli müşteri profiline ulaşmakta zorlanıyoruz.
5.Reklam ve Tanıtım Yetersizliği:
Ulusal bazda nitelikli pazarlarda reklam kampanyalarıyla kaliteli buğdayımızı ve makarnamızı daha iyi anlatmalıyız.
6.Durum Buğdayının Markalaşması:
Ülkemizdeki durum buğdayını çeşitlerine göre sınıflandırıp isimlendirerek markalaştırmak, makarna ihracatında bize önemli avantaj sağlayabilir.
7.Nitelikli Usta Yetiştirme:
Makarna üretimi konusunda daha çok nitelikli usta yetiştirilmesi için teknik eğitim programları ve kurslar geliştirmeliyiz. Ayrıca etkili yerli ve yabancı şeflere hem buğday, hem de makarna ve bulgurumuzu daha fazla anlatmalıyız.
Bu listeyi elbette uzatmak mümkün.
Ancak şimdilik burada durmakta fayda var.
Sektörün geleceği için fikir ve katkılara her zamankinden daha çok ihtiyacımız var.
Türkiye Durum Buğdayı Güncellemesi – 31 Temmuz 2025
1. Fiyatlar:
Türkiye’de durum buğdayı fiyatları bir miktar geriledi. Konya Ticaret Borsası’nda kaydedilen en yüksek fiyat 13.657 TL/ton (yaklaşık 337 USD/ton) olurken, Gaziantep Ticaret Borsası’nda Güneydoğu birinci sınıf durum buğdayı 13.800 TL/ton (yaklaşık 341 USD/ton) seviyesinde işlem görüyor. Bu rakamlar, iki hafta önceki fiyatlara göre yaklaşık 5 USD/tonluk bir düşüşe işaret ediyor.
2. Alıcı İlgisi:
Mevcut fiyat seviyelerinde, makarna üreticilerinin talebi sınırlı kalmaya devam ediyor ve bu da alt pazarda direnç olduğunu gösteriyor.
3.Çiftlik Kapısı Fiyatları:
Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin açık pazarlarında:
•Çiftlik silo fiyatları: 13.000–13.200 TL/ton
•Yakındaki üreticilere teslim: 13.300–13.400 TL/ton (328–330 USD/ton)
4. Görünümü Dışa Aktar:
Daha önce de belirtildiği gibi, durum buğdayı ihracatının bu yıl çok sınırlı olması bekleniyor. Bugüne kadar sadece 50.000 ton ihraç edildi. TMO stokları serbest bırakmadıkça, toplam ihracat muhtemelen 150,000-200,000 ton arasında kalacaktır.
•Karşılaştırıldığında, Türkiye 2023 yılında 1,6 milyon ton ve 2024 yılında 650.000 tonun üzerinde ihracat gerçekleştirdi.
•Mevcut Türk fiyatları, Rusya, İspanya, Kanada, Fransa ve Yunanistan gibi rakip ülkelerden önemli ölçüde daha yüksektir.
• İtalya’ya yalnızca çok yüksek özellikli durum (%15 protein, embriyo yok, yumuşak buğday karışımı yok ve ≥%90 vitreus çekirdeği) pazarlanabilir – ancak teslim edilen fiyatın ≥390 USD/ton olması gerekir, bu da potansiyel alıcıları sınırlar.
5. Hasat İlerlemesi ve Kalitesi:
• Hasat şu anda %95 oranında tamamlandı ve hafta sonuna kadar bitmesi gerekiyor.
•Kalite göstergeleri genellikle güçlüdür:
• Protein: Mükemmel
• Embriyo seviyeleri: ~% 2
•Yumuşak buğday katkısı: ~%2
• Camsılık: ~%85
• İrmik rengi (b değeri): 47–50, son derece iyi olarak kabul edilir
6. Uluslararası Yarışma:
•Kanada CWAD 2 gemisinin Ekim-Aralık teslimatı için İtalyan Limanlarında 300 EUR/tondan satıldığı bildiriliyor.
•Bu arada, millileştirilmiş %14 Türk durumu da İtalyan Limanlarında 320 EUR/tondan teklif edildi – bu da yerel Türk fiyatlarından çok daha ucuz!!
7. Arz Görünümü:
Çoğu piyasa analisti, beklenen üretim seviyelerine bağlı olarak bu yıl küresel durum buğdayı için önemli bir arz endişesi olmadığı konusunda hemfikir. 34-36 milyon ton.
8. 2025/2026 hasadı için durum buğdayının AB’ye İhracat Özeti (GAFTA, 29 Temmuz 2025 raporuna göre):
Şimdiye kadar
•Türkiye: 11.700 ton
•Kanada: 26.564 ton
•Avustralya: 12.500 ton
•Kazakistan: 11.711 ton
•Ukrayna: AB’ye 3.137 ton ihraç edildi; ve esas olarak İtalya’ya tahmin ediyorum ve bir ay kadar sonra hasatları başladığında Kanada’nın İtalya’nın en büyük makarnalık tedarikçisi olacağını bir kez daha görmek bir sır değil.
