Yazar : Selim KILIÇ
Türkiye’deki son yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve tüketici boykotları, Hızlı Tüketim sektöründe önemli bir dönüşümü beraberinde getirdi. 2018’den sonra öne çıkan “yerli üretim” anlayışı ve yabancı markalara yönelik yapılan tüketici boykotları, tüketicileri yerli markalara yönlendirdi. Bu eğilim, yerli üreticilerin uluslararası markalarla rekabet gücünü artırarak pazar paylarını genişletmesini sağladı.
Bu makalemizde yerli markaların Hızlı Tüketim Ürünleri (FMCG) sektöründeki dönüşümü nasıl etkilediğini inceleyeceğiz. Aynı zamanda yerli ve yabancı markaların geleceğine dair öngörüleri değerlendireceğiz.
Yerli üreticiler AR-GE, inovasyon, ürün kalitesi, ambalaj tasarımı, müşteri memnuniyeti, tüketici beklentileri, reklam ve dijital pazarlama gibi alanlarda önemli yatırımlar yaptı.
Geçmişte tüketici tercihlerinde gözlemlenen geleneksel marka sadakatine karşın, Z Kuşağı’nın marka bağımlılığının düşük olması ve önümüzdeki yıllarda Alfa Kuşağı’nın da tüketici kitlesine katılacak olması, yeni ve yerli markalara olan ilginin artacağını gösteriyor.
Küresel rakiplerle aynı kalite standartlarını yakalayan, yenilikçi tasarım anlayışını benimseyen, inovatif ürünlerle yeni kategoriler oluşturan ve yerel pazara uygun reklam stratejileri geliştiren yerli markalar, pazar paylarını her yıl artırıyor. Örneğin, Sleepy, Baby Turco ve Molfix gibi yerli markalar çocuk bezi sektöründe önemli bir değişim sürecini başlattı. Benzer bir değişim, bulaşık makinesi kapsül pazarında da yaşandı. Yabancı markaların hâkimiyetindeki bu pazarda Renax ve Sparx ile başlayan dönüşüm, Bingo ve Tems markalarının da katılımıyla hızlandı ve yerli markaların pazar payları hissedilir oranda arttı.
Tüketicilerin bu eğilimi diğer kategorilere de yansıdığı takdirde, uluslararası markalar Türkiye pazarındaki konumlarını yeniden gözden geçirmek zorunda kalabilir.
Yeni kategori oluşturma ve ürün inovasyonuna Sleepy’nin sektöre kazandırdığı Yüzey Temizlik Havlusu kategorisindeki başarısı iyi bir örnek olarak gösterilebilir. Sleepy ile başlayan yenilikçi ve inovatif yaklaşım, pazarda yeni bir kategorinin oluşmasını sağlarken diğer markaların da bu alana yatırım yapmasına öncülük etmiştir.
Aşağıda, %100 yerli sermayeye sahip bazı markalar listelenmiştir. Son yıllarda artan yerli üretim bilinci ve tüketici tercihleri, bu markaların iç pazardaki paylarını büyütmesine olanak sağladı. Yerli üretim gücüyle FMCG sektöründe güçlü bir konuma ulaşan bu markalar, tüketicilerin güvenini kazanarak sektörde önemli bir yer edindi. Yerli üretimin gelişimi, küresel pazarda da yerli markaların rekabet edebilmesi için önemli bir deneyim kazanmalarını sağladı. Bu markalar, hem yerli üretimle perakende sektörüne yön veriyor hem de uluslararası rakiplerle başarıyla rekabet eden öncü firmalar arasında yer alıyor.
% 100 yerli sermayeli başarılı markalardan bazıları aşağıda listelenmiştir ;
- Bulaşık Makinesi Kapsülü : Bingo, Sparx, Renax, Tems,
- Çocuk Bezi : Sleepy, Molfix, Baby Turco,Pure Baby, Bebem
- Islak Yüzey ve Yer Temizleyici Havlusu: Sleepy,Bingo
- Hijyenik Ped : Sleepy, Molped
- Hasta Bezi : Evony, Önlem, Fresh Life
- İçecek : Juss , Sarıyer , Uludağ, Meysu Cola
- Atıştırmalık : Ülker, Eti, Şölen, Torku, Elvan
- Katı Sabun : Duru, Dalan
- Sıvı Sabun : Dalan, Fax, Activex, Eyüp Sabri Tuncer,Saloon
- Mutfak ve Temizlik Yardımcıları : Parex, Macromax, Cook, Sera,ECE,Piknik,Flodex
- Deodorant : Blade, Emotion
- Tıraş Bakım : Arko,Derby
- El ve Cilt Kremleri: Arko, Dermokil
- Şampuan : Bioblas , Eyüp Sabri Tuncer,Duru ,Restorex, Dermokil,dp
- Deterjan ve Temizlik Ürünleri : Bingo, ABC, Peros, Detax, Doa, Porçöz,Renax, Asperox,Viking,Vatan,Ernet,Camsil,HES
- Kağıt : Papia, Familia, Selpak, Solo, Sofia, Maylo, Aqua,
- Diş Macunu : Eyüp Sabri Tuncer, Agarta
- Çay & Kahve: Çaykur,Doğuş, Mehmet Efendi , Cafe Crown, Kahve Dünyası
- Süt ve Yoğurt Ürünleri : Pınar, Sütaş, Tahsildaroğlu, Murat bey , Torku, Eker
- Mama ; Arı Mama
- Gıda ; Kenton,Pakmaya,Sinangil,Söke
- Bakliyat : Duru , Yayla , Reis ,Tat
- Baharat: Bağdat Baharat
- Ayçiçekyağı : Olin , Orkide,Biryağ, Trakyağ
- Zeytinyağı: Marmarabirlik,Tariş, Kristal
Başarılı Yerli Perakende İşletmeleri
%100 yerli sermayeye sahip başarılı perakende zincirleri arasında BİM, A101,Şok,Hakmar Ekspres gibi indirim marketlerinin yanı sıra Happy Center, Onur, Hakmar, Mopaş, Çağrı, Çağdaş, Özkuruşlar, Show,Yunus, Gimsa, Kim, Pekdemir, Özbesin,Çelikkayalar, Başdaş,Sayar, Anpa Gross, Özen Gross, Zırhlı Gross, NevGross, As Gross ve NarGross gibi yerel perakende işletmeleri de yer almaktadır. Bu marketler, fiyat ve kalite dengesini başarılı bir şekilde sağlayıp tüketicilerin güvenini kazanarak ,rekabetçi bir alışveriş deneyimi sunmaktadırlar.
Tüketicilerin yerli perakende zincirlerine yönelmesi, Real ve Kipa gibi uluslararası zincirlerin Türkiye pazarından çekilmesine neden olmuştur. Diğer yabancı markalar da pazar paylarını kaybetmeye devam etmektedirler. Yerli perakende işletmeleri ise her geçen yıl sektördeki konumlarını daha da güçlendirmektedir. Hem yerel perakende zincirleri hem de indirim marketleri ve büyük hacimli gross marketler sayesinde yerli perakende markalarının şube sayısı ve pazar payları giderek artmaktadır.
Burada, yabancı sermayeli markalara ait ürünlerin tamamını raflarından çıkararak sektörde dikkat çeken NarGross’a ayrı bir parantez açmak gerekir. NarGross, yerli üreticilere kapılarını ardına kadar açarak yabancı sermayeli tüm ürünleri raflarından çıkarmış ve bu stratejisiyle satışlarını önemli ölçüde artırmayı başarmıştır. Yerel perakende sektöründe çığır açan bir model oluşturan NarGross, yerli üreticilerin desteklenmesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Bu yaklaşımı sayesinde marka değerini hissedilir ölçüde artırmış, sektördeki konumunu sağlamlaştırmış ve müşterileriyle güçlü bir bağ kurmuştur.
Yerli üreticilerin rekabet gücünün artması ve tüketicilerin yerli markalara yönelmesi, uluslararası markaların Türkiye’deki konumlarını yeniden gözden geçirmelerine neden olacaktır. Yüksek kaliteli yerli ürünlerin artması ve uygun fiyat politikaları, yerli üreticilere önemli bir avantaj sağlayarak küresel markalar karşısında güçlenmelerine olanak tanıyacaktır. Ayrıca, Z Kuşağı’nın yerli markalarla daha güçlü bir bağ kurma eğilimi, global markaların pazar paylarını korumasını zorlaştırabilir. Devletin Hızlı tüketim sektöründeki yerli üreticilere sunacağı vergi indirimleri, yatırım teşvikleri ve ihracat destekleri, bu markaların rekabet gücünü daha da artıracaktır.
Uluslararası markaların çevre dostu, sürdürülebilir ve sosyal sorumluluk projelerine verdikleri destek, önümüzdeki dönemde yerli üreticilerin ürün ve pazarlama stratejilerine de yansıyacaktır. Bu stratejiler, Z kuşağının marka tercihlerini doğrudan etkilemektedir. Yerli markaların, Z kuşağının bu beklentilerine uyum sağlaması, küresel markaların Türkiye pazarındaki konumunu daha da zayıflatabilir.
Güçlü üretim altyapısına sahip yerli üreticiler, perakende sektörü ve market zincirleriyle iş birliği yaparak inovatif ve fiyat-performans dengesi güçlü ürünler geliştirebilir. Türk tüketicisinin yerli ürünlere ilgisinin artmasıyla bu markalar raflarda daha fazla yer bulacak ve pazar paylarını genişletecektir. Yerli markaların yükselişi ve artan talep, global markaların Türkiye’deki rekabet gücünü zayıflatacaktır.
Sonuç olarak , Türkiye hızlı tüketim ürünleri pazarında önümüzdeki dönemlerde yerli üreticilerin güçlü bir yükseliş göstermesini beklemekteyiz. İnovasyona ve ürün geliştirmeye yatırım yapan yerli markalar ,üretim süreçlerini geliştirerek hızlı tüketim pazarında daha rekabetçi hale geleceklerdir.
Uluslararası markalar ise pazardaki varlıklarını sürdürebilmek için ya yerel taleplere uyum sağlamak zorunda kalacak ya da stratejik işbirlikleri yaparak yerli markalarla rekabet etmeye çalışacaktır. Rekabet edemeyen ve pazar payı kaybeden küresel markalar ise Türkiye pazarından çekilmeyi tercih edeceklerdir.
Yerli üreticiler, tüketicilerin yerli ürünlere ilgisini fırsatçılığa çevirmemeli, bu süreci ekonomik bağımsızlığı güçlendirmek ve dışa bağımlılığı azaltmak için bir fırsat olarak değerlendirmelidir.
Yerli üreticilerimiz ve yerel marketlerimizin güçlü iş birlikleriyle daha sağlam, yerli ve mili bir ekonomi inşa etmeleri dileğiyle ……
Selim KILIÇ
Perakende Uzmanı
13 Şubat 2025

